In Bernlefs nieuwe bundel geen overbodige geluiden: totale stilte in de zin van de lege bladzijde kan natuurlijk niet, maar de wonderen van de herinnering en het oproepen van authentieke gevoelens zijn niet gebaat bij ketelmuziek, bij het vullen van de leegte met iets van eigen of andermans vinding het is eerder de geur, de lichtval, kortom de subtiele associatie die de ontroering teweeg kan brengen. Stomme getuigen, niet van een misdaad, maar van doodgewone menselijke aanwezigheid, veelal in het verleden, veelal in het eigen verleden en dan is de associatie met vergankelijkheid en dood nooit ver weg. Een meester van de ontroering is Bernlef de laatste jaren aan het worden en dat betekent in de eerste plaats een meester van de terughouding, want wat te dik gesmeerd is werkt niet en gaat tegenstaan. Bernlef weet van ophouden op het juiste moment.